site logo

Ilse Oosterlaken

All-rounder in de academische wereld

Onderzoekswebsites | Wetenschapscommunicatie | Academische Ondersteuning

Onderzoekswebsites
Wetenschapscommunicatie
Academische Ondersteuning

Als kind spaarde ik ‘Chinese spulletjes’, wonderlijk exotisch was dat land voor me. Mijn verzameling bevatte vooral veel eetstokjes, waaiers en kalenders gedrukt op dunne bamboematjes, relatiegeschenken van afhaalrestaurants waar familieleden en kennissen wel eens kwamen. Aardappelen, een stukje vlees en groenten uit mijn vaders volkstuin was wat de pot bij ons schafte. Mijn klasgenootje Yee-Mi kwam wel eens bij me spelen, bij haar thuis kwamen we nooit – haar ouders waren te druk met hun restaurant. Ik kan me vaag ook een paar Marrokaanse klasgenootjes herinneren: Mohammed, Fatima en Nadia. Behalve hun namen en dat Nadia van Michael Jackson hield is me van hen niets bijgebleven. Soms was ik wel een beetje jaloers dat andere kinderen naar Frankrijk of Spanje op vakantie gingen, verder dan net over de grens met België was ik nooit geweest.


Geschreven voor de essaycursus van de Schrijversvakschool Amsterdam


Kaft boek Mensen, mensen wat een mensen

Mijn wereldbeeld in die tijd was ongetwijfeld gevormd door het kinderboek dat ik nu in mijn handen heb, Mensen, Mensen, Wàt een Mensen! Op de tekening op de voorkant krioelt het er van, mensen. “Vier miljard mensen – jong en oud, gezond en ziek, gelukkig en ongelukkig, sterk en zwak. Mensen, overal mensen – Allemaal verschillend”, valt te lezen als ik het boek op een willekeurige pagina opensla. Dat zijn er inmiddels meer dan zeven miljard, maar dit is dan ook een boek uit 1981. (Een schrikbarende groei, het is een van de laatste taboes – de vraag of het niet onethisch is om meer dan twee kinderen te krijgen. Maar zeker als bewust kindervrije vrouw kan ik die maar beter niet ter sprake brengen.)

Onlangs moest ik weer denken aan dit boek, dat ik destijds prachtig vond. “Oh ja, je haalde dat steeds maar weer uit de schoolbibliotheek”, memoreerde mijn moeder toen ik haar er naar vroeg. Aanleiding voor mijn vraag was alle kritische media-aandacht voor de recente Ieder1 manifestatie in Amsterdam. Een klein publieksfeestje voor de diversiteit van hedendaags Nederland, een positief en hoopvol geluid in tijden van polarisatie, was wat de organisatoren voor ogen hadden. Het raakte me en tegelijkertijd wist ik niet zo goed wat ik er eigenlijk van vond. Het boek bleek nog gewoon te krijgen te zijn op bol.com, slechts €16.95 om door een jeugdherinnering te bladeren. Zou ik nu anders tegen de inhoud aankijken dan toen? Werkt het nu nog door in hoe ik het Ieder1 initiatief ervaar?

Hopend op antwoorden ga ik langzaam door het boek heen. Een halve pagina met ogen in verschillende vormen en kleuren, nog een halve pagina met en profil 56 gezichten met verschillende huidstinten en neuzen. Een hele bladzijde met mensen in het nationale kostuum van 26 bevolkingsgroepen. “Overal zijn de mensen dol op spelen en ieder land heeft zijn eigen spelletjes” lees ik een paar pagina’s verder. Dit keer 24 platen om het te illustreren. Go is het oudste bekende spel en komt uit China. En “overal waar Engelsen wonen” wordt cricket gespeeld.  “Heel enkele mensen hebben macht”, lees ik ergens (illustraties van onder meer de paus en een generaal), “maar de meeste mensen helemaal niet.” Het suggereert dat mensen daarin dus grotendeels gelijk zijn. De vraag waar die cricket spelende Engelsen dan allemaal wonen (zoals India) en waarom (kolonialisme) wordt niet gesteld.

Pagina na pagina sla ik om, steeds weer andere verschillen tussen mensen worden kleurrijk geillustreerd. “Er zijn negen grote godsdiensten en duizenden minder bekende,” lees ik ergens in de tweede helft van het boek. Onbewust glijden mijn ogen naar een van de negen plaatjes, het is de grote moskee van Mekka. Dat zal ik destijds niet geweten hebben. “700 miljoen moslims” is het simpele onderschrift. “Het is wel raar, dat sommige mensen anderen haten alleen maar omdat ze anders zijn”, staat er nog weer wat verderop. Alleen maar daarom… Dan ben ik op de laatste bladzijde aanbeland. “Is het niet heerlijk, dat we allemaal – stuk voor stuk – anders zijn, anders dan wie dan ook?

Nu worden de organisatoren en deelnemers van Ieder1 vanuit rechts beschuldigd van verwerpelijke politieke correctheid, ‘multicultureel positivisme’ is een taboe gewoden. “De Ieder1 beweging gaat volstrekt zelfgenoegzaam aan de werkelijkheid voorbij,” fulmineert Telegraaf-columnist Naausicaa Marbe. Het zou complexe integratieproblemen onder het tapijt schuiven. En vanuit links liggen ze onder vuur omdat de manifestatie discriminatie en uitsluiting zou ontkennen, met de mantel der liefde bedekken. “Racisme kost mensenlevens. Ook in Nederland. Daarom heb ik geen zin er een middagje gezellig over te doen,” citeert de Volkskrant een anonieme twitteraar.

Weemoed is wat Ieder1 in me oproept, stel ik vast als ik het boek dichtsla. Weemoed naar een tijd waarin diversiteit nog heel simpel was – of tenminste leek.